Rozmowa ze słynną norweską pisarką Sigrid Undset na temat nazistów
Prezentowany „wywiad” ukazał się w amerykańskim, żydowskojęzycznym
dzienniku „Forwerts” 3 maja 1942 roku
w dziale poświęconym literaturze. Nazwanie go rozmową
z Sigrid Undset wydaje się sporym nadużyciem ze strony
autora (choć raczej redakcji), wynikiem znanej nie od dziś
zasady, że nic tak nie przyciąga czytelnika jak dobry tytuł.
Z całą pewnością tekst jest wynikiem ukazania się angielskiego
przekładu książki wspomnieniowej autorstwa Undset,
choć nie jest recenzją. Spotkanie i rozmowa Izraela J. Singera
z pisarką, jak sam pisze, miało miejsce rok wcześniej.
Trudno orzec, co z tego, co Singer zawarł w artykule, jest
relacją z rozmowy z Undset, co pokłosiem lektury jej książki,
a co po prostu wyrazem poglądów samego autora. Jest
wszystkiego po trochu, ale nie źródło inspiracji jest chyba
najważniejsze. Artykuł wydaje się interesujący z zupełnie
innego powodu. Choć najgorsze jeszcze nie nadeszło, realizacja
planu masowej eksterminacji europejskich Żydów
dopiero ruszała (początek akcji Reinhardt to marzec 1942
roku), to wieści o barbarzyństwie Niemców w okupowanej
Europie docierały oczywiście za Atlantyk. Sposób radzenia
sobie (psychologicznie) z nadchodzącymi tragicznymi doniesieniami
mógł być różny: od wypierania po drobiazgowe
analizy i opisy okrucieństw. Artykuł Singera, wybitnego
pisarza, reportażysty i dziennikarza, jest przykładem zupełnie
innego podejścia i przez to być może szczególnie godny
uwagi. W przedstawionej wizji Niemcy to wprawdzie barbarzyńcy,
ale barbarzyńcy tchórzliwi, kreatury tak nadęte, że
łatwo spuścić z nich powietrze. (...)
Krzysztof Modelski