Rozmowy z córką (rec. Annette Wieviorka, "Czym było Auschwitz?")
Annette Wieviorka urodziła się po wojnie i jest potomkinią polskich Żydów zamordowanych w Auschwitz. To wybitna znawczyni problematyki Szoa i historii XX wieku. Gdy jej córka Mathilde zaczęła zadawać pytania o Auschwitz, Annette uświadomiła sobie, że są to te same pytania, które ona zadaje sobie od lat i nie znajduje na nie odpowiedzi. Jako historyk potrafi opisać obóz Zagłady i przebieg ludobójstwa, zna fakty, daty, sprawców zbrodni i wiele wie o ofiarach. Jednak sedno rzeczy – jak pisze Wieviorka
– pozostaje dla niej, po wielu latach prowadzonych badań naukowych, wciąż „dosłownie niepojęte”.
Czym było Auschwitz? to zbiór odpowiedzi na 75 pytań zadanych matce przez Mathilde. Córka pyta: co to jest obława, czy to bolało, dlaczego ktoś ma wytatuowany numer na ręce. Można odnieść wrażenie, że w prowadzonej między nimi rozmowie najważniejsze są pytania: „dlaczego”, „w jakim celu”, „po co?”.
Czy zbliżają one Annette i Mathilde do zrozumienia „niepojętego”? Nie wiemy. Czy pomogą zrozumieć czytelnikowi? Tego też nie możemy być pewni. Tym, co najważniejsze w tej skromnej książce, jest poszukiwanie odpowiedzi, rozmowa, etyczny obowiązek zrozumienia. Badanie ludobójstwa – przekonuje nas Wieviorka – pomoże zrozumieć fenomen bezczynności i obojętności najbliższych sąsiadów i potężnych mocarstw.
Marek Wilk
Annette Wieviorka
Czym było Auschwitz? Rozmowy z moją córką
Przeł. Paulina Tarasewicz, Wydawnictwo
w Podwórku, Gdańsk 2015